Έρευνα Καινοτομίας 2014-2016
Μεθοδολογικό σημείωμα για την Έρευνα Καινοτομίας 2014-2016 Η Έρευνα Καινοτομίας διεξήχθη το τέταρτο τρίμηνο του 2017 με περίοδο αναφοράς τα έτη 2014–2016. Σκοπός της έρευνας, που διεξήχθη για όγδοη φορά στην Κύπρο, ήταν η συλλογή πληροφοριών για τα νέα ή σημαντικά βελτιωμένα προϊόντα ή διαδικασίες και άλλες συναφείς δραστηριότητες όπως την καινοτομία στον τομέα της οργάνωσης και της εμπορίας. Οι προηγούμενες παρόμοιες έρευνες αφορούσαν τις περιόδους 2000–2002, 2002–2004, 2004–2006, 2006–2008, 2008–2010, 2010-2012 και 2012-2014. Η έρευνα κάλυψε μόνο τις επιχειρήσεις με αριθμό απασχολουμένων 10 άτομα και άνω. Ο πληθυσμός της έρευνας αριθμούσε 1.753 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε έναν από τους ακόλουθους τομείς οικονομικής δραστηριότητας (στην παρένθεση ο κώδικας NACE Αναθ. 2): Βιομηχανία - Ορυχεία και λατομεία (NACE 05-09) - Μεταποίηση (NACE 10-33) - Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού (NACE 35) - Παροχή νερού, επεξεργασία λυμάτων, διαχείριση αποβλήτων και δραστηριότητες εξυγίανσης (NACE 36-39) Υπηρεσίες - Χονδρικό εμπόριο, εκτός από το εμπόριο μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών (NACE 46) - Μεταφορά και αποθήκευση (NACE 49-53) - Ενημέρωση και επικοινωνία (NACE 58-63) - Χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες (NACE 64-66) - Δραστηριότητες αρχιτεκτόνων και μηχανικών, τεχνικές δοκιμές και αναλύσεις (NACE 71) - Επιστημονική έρευνα και ανάπτυξη (NACE 72) - Διαφήμιση και έρευνα αγοράς (NACE 73) Η έρευνα ήταν πλήρως εναρμονισμένη με τη μεθοδολογία που καθορίστηκε από τη Στατιστική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Eurostat), στη βάση κοινού ερωτηματολογίου που υιοθετήθηκε από όλες τις χώρες – μέλη της Ε.Ε. στα πλαίσια της Κοινοτικής Έρευνας Καινοτομίας (Community Innovation Survey, CIS 2016). Η έρευνα διενεργήθηκε σύμφωνα με τις πρόνοιες του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 995/2012 της Επιτροπής. Για σκοπούς διεθνών συγκρίσεων, χρησιμοποιήθηκαν οι ορισμοί και οι έννοιες του “Εγχειριδίου του Όσλο”, του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Η συλλογή των στοιχείων έγινε στο μεγαλύτερο μέρος της με προσωπική συνέντευξη στα υποστατικά των επιχειρήσεων. Επειδή η πλειοψηφία των ερωτήσεων αφορούσε θέματα στρατηγικού προγραμματισμού και διαχείρισης, καταβλήθηκε προσπάθεια ώστε οι συνεντεύξεις να γίνουν είτε με το γενικό διευθυντή είτε με άλλο διευθυντικό ή ανώτερο στέλεχος της επιχείρησης, που να γνωρίζει πολύ καλά την πορεία, τους στόχους και τις προοπτικές της. Μορφές καινοτομίας Υπάρχουν 5 μορφές καινοτομικών δραστηριοτήτων που δημιουργούν 2 κατηγορίες Τεχνολογική καινοτομία προϊόντος και διαδικασίας - Καινοτομία προϊόντος - Καινοτομία διαδικασίας - Συνεχιζόμενες και/ή ανακληθείσες καινοτομικές δραστηριότητες Μη Τεχνολογική καινοτομία προϊόντος και διαδικασίας - Οργανωτική καινοτομία - Καινοτομία εμπορίας Η έρευνα επικεντρώθηκε κυρίως στις καινοτομικές δραστηριότητες της πρώτης κατηγορίας. Τεχνολογική καινοτομία προϊόντος και διαδικασίας Ως τεχνολογική καινοτομία ορίζεται ένα νέο ή σημαντικά βελτιωμένο προϊόν (υλικό αγαθό ή υπηρεσία) που έχει εισαχθεί στην αγορά ή η εισαγωγή στην επιχείρηση μίας νέας ή σημαντικά βελτιωμένης παραγωγικής διαδικασίας. Η καινοτομία βασίζεται στα αποτελέσματα νέων τεχνολογικών εξελίξεων, νέων συνδυασμών υπάρχουσων τεχνολογιών ή στη χρησιμοποίηση άλλου είδους γνώσεων που αποκτήθηκαν από την επιχείρηση. Η καινοτομία πρέπει να είναι νέα για την επιχείρηση. Δεν πρέπει υποχρεωτικά να είναι νέα για την αγορά ή η επιχείρηση να είναι η πρώτη που την εισήγαγε. Επιπλέον, δεν ενδιαφέρει το αν η καινοτομία αναπτύχθηκε από την ίδια την επιχείρηση ή από άλλη επιχείρηση. Η απλή πώληση καινοτομιών που έχουν εξ’ ολοκλήρου παραχθεί και αναπτυχθεί από άλλες επιχειρήσεις δεν περιλαμβάνεται. Καινοτομία προϊόντος είναι η εισαγωγή στην αγορά ενός αγαθού ή μιας υπηρεσίας που είναι είτε νέο είτε σημαντικά βελτιωμένο προϊόν ή υπηρεσία σε σχέση με τα βασικά του χαρακτηριστικά, τις τεχνικές προδιαγραφές, το ενσωματωμένο λογισμικό ή άλλα μη υλικά συστατικά, προτιθέμενες χρήσεις ή τη φιλικότητα προς τον χρήστη. Οι μεταβολές καθαρά αισθητικής φύσεως δεν περιλαμβάνονται. Καινοτομία διαδικασίας είναι η εφαρμογή μιας νέας ή σημαντικά βελτιωμένης διαδικασίας παραγωγής, μεθόδου διανομής ή διαδικασίας υποστήριξης για τα αγαθά ή τις υπηρεσίες. Το αποτέλεσμα (της διαδικασίας) θα πρέπει να είναι σημαντικό σε σχέση με τον όγκο της παραγωγής, την ποιότητα των προϊόντων ή το κόστος παραγωγής και διανομής. Καθαρά οργανωτικές ή διοικητικές μεταβολές δεν περιλαμβάνονται. Οι συνεχιζόμενες και/ή ανακληθείσες καινοτομικές δραστηριότητες περιλαμβάνουν την αγορά μηχανημάτων, εξοπλισμού, λογισμικού και αδειών, καθώς επίσης τεχνολογικές εργασίες και εργασίες ανάπτυξης, την κατάρτιση, την προώθηση πωλήσεων και τις δραστηριότητες Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΤΑ) όταν πραγματοποιούνται συγκεκριμένα για την ανάπτυξη ή/και την εφαρμογή μιας καινοτομίας προϊόντος ή διαδικασίας και για κάποιο λόγο αυτές είτε συνεχίζονται και δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμα είτε έχουν ανακληθεί και τερματιστεί. Περιλαμβάνεται επίσης η βασική έρευνα, ακόμα και αν δεν σχετίζεται ειδικά με κάποια καινοτομία προϊόντος και/ή διαδικασίας. Μη Τεχνολογική καινοτομία προϊόντος και διαδικασίας Οργανωτική καινοτομία είναι η εφαρμογή νέων μεθόδων ή σημαντικών μεταβολών στις μεθόδους, όσον αφορά τη δομή ή τη διοίκηση της επιχείρησης, που αποσκοπούν στη βελτίωση της διαχείρισης της γνώσης, της ποιότητας των αγαθών και των υπηρεσιών ή της αποτελεσματικότητας των ροών εργασίας. Η καινοτομία πρέπει να είναι αποτέλεσμα στρατηγικών αποφάσεων της διοίκησης. Δεν περιλαμβάνονται τυχόν συγχωνεύσεις και εξαγορές, ακόμα και αν αυτές έγιναν για πρώτη φορά. Καινοτομία εμπορίας είναι η εφαρμογή μιας νέας στρατηγικής marketing, η οποία διαφέρει σημαντικά από τις υφιστάμενες μεθόδους marketing της επιχείρησης και δεν έχει στο παρελθόν χρησιμοποιηθεί. Προϋποθέτει σημαντικές μεταβολές στο σχέδιο ή τη συσκευασία ενός προϊόντος και στις μεθόδους προώθησης, διανομής και τιμολόγησής του, που αποσκοπούν στην αύξηση της ελκυστικότητας των προϊόντος ή στην είσοδο σε νέες αγορές. Δεν περιλαμβάνονται συνήθεις/εποχικές μεταβολές και μεταβολές ρουτίνας. Ανάλογα με την καινοτομική τους δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, οι επιχειρήσεις μπορούν να ταξινομηθούν ως εξής: 1. Σύνολο επιχειρήσεων 1.1. Επιχειρήσεις με καινοτομικές δραστηριότητες 1.1.1. Επιχειρήσεις με τεχνολογικές καινοτομικές δραστηριότητες 1.1.1.1 Καινοτομία προϊόντος και/ή διαδικασίας 1.1.1.1.1 Καινοτομία προϊόντος μόνο 1.1.1.1.2. Καινοτομία διαδικασίας μόνο 1.1.1.1.3. Καινοτομία προϊόντος και διαδικασίας 1.1.1.2. Συνεχιζόμενη και/ή ανακληθείσα καινοτομική δραστηριότητα 1.1.2. Επιχειρήσεις με μη τεχνολογικές καινοτομικές δραστηριότητες 1.1.2.1 Οργανωτική καινοτομία μόνο 1.1.2.2. Καινοτομία εμπορίας μόνο 1.1.2.3 Οργανωτική καινοτομία και καινοτομία εμπορίας 1.2. Επιχειρήσεις χωρίς καινοτομικές δραστηριότητες Τα στοιχεία των πινάκων Το παρόν αρχείο αποτελείται από 8 συνολικά πίνακες που δίνουν το ποσοστό των επιχειρήσεων ανά κατηγορία μεγέθους απασχόλησης και τομέα οικονομικής δραστηριότητας για την τεχνολογική καινοτομία, τη μη τεχνολογική καινοτομία καθώς και για τις συνεργασίες, τις χρηματοδοτήσεις, τα εμπόδια και τις μεθόδους προστασίας της καινοτομίας. Η καινοτομική συνεργασία είναι η ενεργή συμμετοχή σε καινοτομικές δραστηριότητες μαζί με άλλες επιχειρήσεις ή μη εμπορικά ιδρύματα. Δεν είναι απαραίτητο να έχουν εμπορικό όφελος και οι δύο εταίροι. Εξαιρείται η καθαρή ανάθεση εργασιών σε τρίτους χωρίς ενεργή συνεργασία. Στη χρηματοδότηση της καινοτομίας περιλαμβάνεται η οικονομική υποστήριξη μέσω φορολογικών κινήτρων ή εκπτώσεων, επιχορηγήσεων, επιδοτούμενων δανείων και εγγυήσεων δανείων από διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης. Δεν περιλαμβάνονται οι ερευνητικές και άλλες καινοτομικές δραστηριότητες που πραγματοποιούνται αποκλειστικά για το δημόσιο τομέα βάσει σύμβασης. Ερμηνεία των πινάκων Στον πίνακα για την τεχνολογική καινοτομία προϊόντος και διαδικασίας, ο αριθμός 25,95 υποδηλοί ότι στην κατηγορία μεγέθους απασχόλησης 10-49 το ποσοστό του συνόλου των επιχειρήσεων με τεχνολογικές καινοτομικές δραστηριότητες ήταν 25,95%. Στην κατηγορία αυτή εμπίπτει το 82,61% του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων που περιλήφθηκαν στην έρευνα. Ομοίως, στον πίνακα για τη μη τεχνολογική καινοτομία, ο αριθμός 17,45 υποδηλοί ότι στην κατηγορία μεγέθους απασχόλησης 10-49 το ποσοστό του συνόλου των επιχειρήσεων με τόσο τεχνολογικές όσο και μη τεχνολογικές (οργάνωσης και/ή εμπορίας) καινοτομίες ήταν 17,45%. To υπόλοιπο 8,50% (= 25,95 - 17,45) είχε μόνο τεχνολογικές καινοτομικές δραστηριότητες αλλά όχι και καινοτομίες οργάνωσης και/ή εμπορίας. Αν κάποιος θέλει το αντίστοιχο ποσοστό ανάμεσα στις επιχειρήσεις με τεχνολογική καινοτομική δραστηριότητα, διαιρεί το 17,45 με το 25,95 (= 67,24%). Το αντίστροφο ισχύει στους πίνακες όπου τα ποσοστά είναι ανάμεσα στις επιχειρήσεις με τεχνολογικές καινοτομικές δραστηριότητες, όπου αν κάποιος θέλει το αντίστοιχο ποσοστό επί του συνόλου των επιχειρήσεων στην κατηγορία μεγέθους απασχόλησης 10-49, τότε πολλαπλασιάζει με το 25,95%. Ομοίως για τα ποσοστά ανάμεσα στις επιχειρήσεις χωρίς τεχνολογικές καινοτομικές δραστηριότητες, όπου πολλαπλασιάζει με το 7,35% (το ποσοστό του συνόλου των επιχειρήσεων με μόνο μη τεχνολογικές καινοτομικές δραστηριότητες στην κατηγορία μεγέθους απασχόλησης 10-49) κτλ. Τελευταία Ενημέρωση: 05/04/2019